ΣΠΙΘΕΣ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ ~ social media: η "αποκωδικοποίηση" μιας άλλης επικοινωνίας

σε μία κοινωνία κατήφειας & παρακμής, βρίσκουμε τα εφόδια να αισιοδοξούμε

Καλησπέρα στους φίλους του +yannidakis! 

Η επικοινωνία είναι μια ευρεία έννοια με πολλές παραμέτρους. Οι άνθρωποι, ως πολύπλευρα όντα, μπορούσαν πάντα να επικοινωνούν με διαφορετικούς τρόπους: άμεσα, με κατ’ιδίαν συζητήσεις αλλά και έμμεσα, με ένα βλέμμα ή ένα γνέψιμο και την αυτόματη αποκωδικοποίησή του. Στις μέρες μας, η επικοινωνία έχει πάρει μία ακόμα διάσταση από τη στιγμή που τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης μπήκαν στις ζωές όλων μας και κατάφεραν να φέρουν μία επανάσταση στον τρόπο που επικοινωνούσαμε μέχρι τώρα. Κατάφεραν να εντάξουν στην καθημερινότητά μας έναν τρόπο επικοινωνίας που μπορεί να γίνει ταυτόχρονα άμεσος και έμμεσος, ευθύς και "πλάγιος", προσωπικός και απρόσωπος. 

Αυτό που θα μας απασχολήσει σήμερα είναι ακριβώς αυτή η ισορροπία ανάμεσα στα θετικά και τα αρνητικά των κοινωνικών μέσων δικτύωσης. Προς τα πού γέρνει η ζυγαριά για τον καθένα από εμάς; Πόσο καλό ή κακό μπορεί να κάνει η χρήση τους και σε ποια επίπεδα; Και τέλος, είναι άραγε τόσο εύκολο να απεγκλωβιστούμε από το μεταίχμιο μεταξύ της ωφέλιμης και μη πλευράς;

Νόμιζω ότι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να απαντήσουμε στα ερωτήματα, ο καθένας μας για τον εαυτό του, είναι να αναλογιστούμε στιγμές από την καθημερινότητά μας. Η προσήλωση στα social media είναι μία συνηθισμένη εικόνα γύρω μας: Άγνωστοι μεταξύ αγνώστων σε μία στάση λεωφορείου, γνωστοί και φίλοι σε ένα μπαρ, ένα ζευγάρι σε ένα εστιατόριο. Και ανάμεσά τους; Ένα σύγχρονο smartphone με όλες τις απαραίτητες εφαρμογές.

Έχει συμβεί να βρίσκομαι σε μία παρέα και μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα η συζήτηση σχετικά με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ανάμεσα σε δύο ανθρώπους με εντελώς διαφορετική αντίληψη για το θέμα να μετατρέπεται σε φιλονικία. Η μία πλευρά υποστήριζε τα αυτονόητα: ότι είναι ένας τρόπος να "μοιραστείς" με τους "φίλους" σου στιγμιότυπα της ζωής σου, ένα διαδραστικό μέσο για να εκφράσεις συναισθήματα και αντιστοίχως να σου μεταδόσουν, ένα μέσο για να "κοινοποιήσεις" επαγγελματικά θέματα που έχουν ανάγκη από "γνωστοποίηση" και έτσι να διαφημίσεις τη δουλειά σου. Προφανώς, ο συγκεκριμένος άνθρωπος είναι καθημερινός χρήστης διάφορων social media και θεωρεί ότι αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της κοινωνίας του σήμερα. Η άλλη πλευρά υποστήριζε τα εξίσου αυτονόητα: ότι πρόκειται για μέσα που απομακρύνουν τους ανθρώπους παρά τους φέρνουν κοντά, ότι είναι ένας ψεύτικος κόσμος, απρόσωπος, σχεδόν γελοίος, μη απαραίτητος, που τείνει να καλύψει υποτιθέμενες ανάγκες. Και, ξανά προφανώς, ο εν λόγω άνθρωπος, δεν είχε στην  κατοχή του κανένα τελευταίας τεχνολογίας κινητό, ούτε είχε προφίλ σε κάποιο κοινωνικό μέσο δικτύωσης.

Ενδιαφέρον έχουν κάποια πρόσφατα παραδείγματα που θα αποτελούσαν "μέσο υπεράσπισης" της εκάστοτε πλευράς. 

Μία εποικοδομητική και δημιουργική διάσταση των social media, συναντάμε σε μία διπλωματική εργασία του τμήματος Χωροταξίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όπου γίνεται απόπειρα χαρτογράφησης των check-in των χρηστών του facebook με στόχο "την αξιοποίηση πληροφοριών σε διάφορους τομείς όπως στις μεσιτικές συναλλαγές, στον τουρισμό ή στον σχεδιασμό των δρομολογίων των ΜΜΜ. Ακόμα, συσχετίζονται και με την οικονομική κατάσταση μιας περιοχής. Βλέπεις δηλαδή, πόσο ζωντανή είναι μία πόλη μέσα από την εμπορική δραστηριότητα". Συμπεράσματα προκύπτουν και για τις περιοχές στις οποίες παρατηρείται "ψηφιακή σιωπή". (πηγή: lifo.gr) Να λοιπόν, που εκτός από τον ρόλο τους στην καθημερινή ζωή μας, τα social media θα μπορούσαν να αποτελέσουν έμπνευση για έρευνα και ανάλυση κοινωνικών, πολεοδομικών και άλλων στοιχείων.

Στον χάρτη της Ελλάδας με πράσινο χρώμα καταγράφονται τα σημεία της "ψηφιακής σιωπής"

Πρόσφατο παράδειγμα υπεράσπισης της αντίπερα όχθης επέλεξα ένα πρόσφατο videoclip που κυκλοφόρησε ο Moby, με θέμα του ακριβώς την αποξένωση και απομάκρυνση μεταξύ των ανθρώπων εξαιτίας της προσήλωσης στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης. Ένα ασπρόμαυρο animation που αντικατοπτρίζει την άχρωμη ζωή μας όπως αυτή προκύπτει από την αλόγιστη χρήση των social media. Δεν χρειάζονται πολλά λόγια, το βίντεο μιλάει από μόνο του. 

Are you lost in the world like me?

If the systems have failed

Are you free?

All the things, all the loss

Can you see?

Are you lost in the world like me?

Πού βρίσκεται η αλήθεια; Κάπου στη μέση. Αντικειμενική αλήθεια άλλωστε, σε πολύ λίγα πράγματα υπάρχει. Ναι, βρίσκουμε ανθρώπους που οι αποστάσεις μας απομάκρυναν ή συναντούμε νέους ανθρώπους, που υπό άλλες συνθήκες δεν είχαμε φανταστεί καν ότι θα γνωρίζαμε. Προωθούμε τη δουλειά μας, ενώ ορισμένοι από εμάς βρίσκουμε εργασία μέσω των social media από μία αγγελία που θα διαβάσουμε για μία θέση που μπορεί να βρίκσεται ακόμα και σε άλλη χώρα. Αμεσότητα, γρήγορη ανταπόκριση, πρόσβαση σε οποιονδήποτε και ο,τιδήποτε όσο "μακριά" και αν βρίσκεται σε πραγματικό χρόνο. Ερχόμαστε σε επαφή και είμαστε "ενεργοί" ακόμα και αν ξαπλώνουμε στον καναπέ μας, με τις πυτζάμες μας και συντροφιά μια κούπα τσάι λόγω αφωνίας. Με άλλα λόγια, οι κατ’εξοχήν αντικοινωνικές καταστάσεις δεν αποτελούν εμπόδιο για μορφή κοινωνικοποίησης στον ψηφιακό κόσμο. Μπορείς να "είσαι εκεί", όπως και αν είσαι, όπου και αν βρίσκεσαι.

Από την άλλη, πόσο "κακό" είναι αυτό; Πόσο κακό μπορεί να είναι το να θες να μοιραστείς ("share") μια στιγμή δική σου με κάποιον άλλον, με ανθρώπους που δεν μπορούν να είναι με τη φυσική τους παρουσία κοντά σου, αλλά μέσω αυτής της οθόνης; Πόσο κακό είναι να επιδιώκεις μία δράση ή αντίδραση σε ένα γεγονός που από μόνος σου ο ίδιος γνωστοποιείς με αυτόν τον σκοπό; Όχι δεν είναι κακό. Είναι δυνατότητα, εν μέρει και επιλογή, όμως χωρίς περαιτέρω προεκτάσεις. Ωστόσο, πρέπει να γνωρίζεις εκ των προτέρων, πως όταν απενεργοποιείς τον υπολογιστή, όταν κλειδώνεις το κινητό, τότε είσαι εσύ και ο κόσμος γύρω σου. Και αν δεν υπάρχει κόσμος γύρω σου, είσαι μόνος. Είσαι εσύ και η πραγματική σου ζωή, αυτή με την οποία οφείλεις, στον εαυτό σου τουλάχιστον, να διαλλαχτείς. Τότε, ξαφνικά όλα σιωπούν. Τότε, προσγειώνεσαι κάπως απότομα από τον ψηφιακό κόσμο, στον κόσμο του "εδώ και τώρα". Γιατί... Μπορεί ένα "like" να αντικαταστήσει ένα βλέμμα θαυμασμού; Μπορεί μία διαδικτυακή συνομιλία να αντικαταστήσει μία συζήτηση πρόσωπο με πρόσωπο; 

Η κάθε περίπτωση είναι και ένα ξεχωριστό παιχνίδι αποκωδικοποίησης. Από τη μία αποκωδικοποίηση λέξεων ή φράσεων, καθυστέρησης μίας απάντησης, των σημείων στίξης ή των άπειρων emoticon! Από την άλλη, αποκωδικοποιείς ένα βλέμμα, ένα κοκκίνισμα, ένα άγγιγμα, μία στάση σώματος που δηλώνει κατά πόσο είσαι όντως παρών ή όχι.  Ας εκμεταλλευόμαστε τα θετικά, ας δίνουμε βάση στον "έλεγχο" που επικρατεί σε αυτόν τον διαδικτυακό κόσμο και ας έχουμε κατά νου ένα πράγμα: Ότι τελικά, δεν είναι τυχαίο που όλες οι συνομιλίες τελειώνουν κάπως έτσι: 

"Θα τα πούμε. Από κοντά..."+Elina Ioannou 

---

σχόλια; αντιρρήσεις; ερωτήσεις;

ΠΡΟΣΘΕΣΤΕ ΤΟΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ ΣΑΣ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΣ ΠΑΝΤΑ ΤΗΝ ΘΕΤΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ